Bedenkingen bij het werk van Bram Van Stappen
Bert Danckaert, februari 2009
De typologie
Het werk van Bram Van Stappen bestaat uit typologische studies. Gebruik makend van een strak formele strategie groepeert hij elementen uit de dagelijkse omgeving tot cryptische grafische verschijningen. Het inventariseren van blinde muren, barsten in het wegdek of de elektriciteitskabels van tramlijn 12 heeft een obsessief karakter dat in contrast staat met de eenvoud en ‘weinigzeggendheid’ van de onderwerpen. Het is net door de serialiteit en de herhaling dat tegelijkertijd de oervorm – het type – van de objecten aan de oppervlakte komt als ook het unieke van de verschijning in elk beeld op zich. Zo worden individuele kwaliteiten afgewogen tegenover de abstractie van het globale begrip. Of zoals Hilla Becher het zei: “Het is zoals bij de dieren: je hebt de vorm van een geit, maar er zijn veel soorten geiten.”
De blik
‘Crack 2’ toont een verzameling van 78 foto’s van barsten in het wegdek. Kil uitgelicht met flitslicht zien we de scheuren die als aders onder de huid van de straat liggen. Een grillig patroon van toevallige vormen werd netjes geordend in een muurvullend raster. Bram Van Stappen plaatst een dwingende orde over deze louter arbitraire verschijningen. Het is alsof hij ons met die tegenstelling – de juxtapositie van het toeval tegenover het patroon –
duidelijk wil maken dat het de blik is die betekenis geeft, dat de manier waarop we kijken (of gedwongen worden te kijken) veeleer de inhoud bepaalt – in plaats van wat de onderwerpen intrinsiek te vertellen hebben. Wellicht kiest hij juist daarom onderwerpen die zo weinig prijs te geven hebben en open staan om – mits enige rangschikking – nieuwe betekenissen te genereren of diverse vragen kunnen oproepen.
Het isolement
De fotograaf isoleert, sluit op binnen de muren van zijn kader. Soms een heel panorama, soms slechts een stukje, maar altijd een fragment van een (nog) groter verhaal. Van Stappen vertrekt van veel om tot weinig te komen. Stilerend, van more naar less. Het beeld wordt leeg geschraapt tot slechts een vreemde essentie overblijft. In Van Stapppens foto’s bestaat de wereld-buiten-het-kader niet. Wat hij toont is een interpretatie, een vertolking van de partituur van de werkelijkheid. Juist daarom gaat het werk van Bram Van Stappen niet over de realiteit, het speelt er mee om beeld te worden.
De verzameling
Eens de verzameling aangevat is, wordt ze een doel op zich. Het vinden van een nieuw specimen dat de reeks vervolledigt, is dan de uitdaging. Tijdens dat proces vergeet de verzamelaar de betekenis van wat hij bij mekaar brengt en ordent hij absurde objecten binnen de structuur van zijn collectie. Orde geeft houvast, structuur biedt veiligheid. Bram Van Stappen verzamelt omwille van de verzameling en ontwijkt elk narratief. Zo vindt hij een zuiver beeldend verhaal over esthetiek in zijn meest pure betekenis.